11 egun. Besterik ez?

Aurreko artikuluan esan nuenez Euskaraldia kanpaina beharrezkoa iruditzen zait. Baina horrez gain bere helburua lortzeko ondo antolatuta dagoela uste dut.

Azaltzen duen arabera 11 egunen zehar etxean eta kalean, klasean eta lanean euskeraz bizi proposatzen du. Horretarako “Ahobizi”ek dakitenez erabili beharko dute eta “Belarriprest”ek dakitena erabili eta ez dakitena ikasi elkarrizketa batean euskeraz hasten denean erderaz ez amaitzeko nahiaz. Ikuspegi honetatik kanpaina joku baten edo apostu baten bihurtu da eta hauetan euskotarrok oso errez sartzen garela badakigu. Horregatik arrakasta lortuko duela uste dut.

11 egun, besterik ez du eskatzen, helburu erreza. Iraganean beste kanpaina batek “Euskarak 365 egun” proposatu zuen eta bere fruituak ezezagunak dira. Lehen leku euskalduna ez bazen,  kanpaina horien bitartez, zenbat eta non euskaldun bihurtu diren ez dakit. Baina 11 egun eskatuz gero, gauzak ondo badoaz, orain esparru askotan erderaz sortzen diren elkarrizketak euskeraz izango dira epea amaitu ondoren. Orduan galdera izango da: eta orain zer? erderara itzuli? edo euskeraz nahi dugu bizi?

Azken “Bai euskarari” aurkezteko “Behin betiko” abestia kaleratu zen eta bere esanetan artikulu hau oinarrituta dago. Ez dut uste datorren abenduaren 3an “Euskaraz Euskalherrian” ,abestian agertzen den lege berria, onartuta izango denik, baina berak eduki behar dituen artikuluren batzuk bai. Bestela, euskaldunok ametsak besterik ez ditugula kantatzen pentsatu beharko dut. Nik ametz horiek helburuak izango balira nahiago nuke. Ametsetatik esnatzen da, helburuak, gogoz eta lanaz, egiaz bihurtzen dira.

Beste antzeko gaia:

-       Zergaitik?, zergaitik?, zergaitik?...

Zergaitik?, zergaitik?, zergaitik?…

            Euskaraldiarekin euskaraz idaztea konpromisua hartu nuenetik honetaz idatziko nuela banekien. Euskaraldia niretzat euskera erabilkeko beharezko kanpaina da, eta buruan neukan zergaitik hain inportantea den azaltzea.

            Honetaz edonori galdetzen badiozu ziur aski esaldi hau botako dizuela: “Hizkuntza bat ez da galtzen ezdakitenek ikasten ez dutelako, datikenek hitzegiten ez dutelako baizik”. Eta hemendik hasi naiz. Baina noren esaldia den bilatzen negoenean, galdegaia erantzuten dituzten  esaldi batzuk aurkitu ditut eta haien artean bi aukeratu ditut.

            “Dakitenek soilik seme-alaben aurrean euren burua zuritzeko egiten dutelako baizik”. Hau inportantea izanez, ez zen euskararen amaiera izango euren gusarsoen adaibidea alboan usten etorkizunean seme-alabek euskera etxetik kanpo erabiltiko baluke.

            “Dakitenek ez dakitenen aurrean egiten ez dutelako baizik”. Oso gai inportantea ikasten duzunean edonorekin hitzegin behar duzulako eta supereuskadunek soilik haien artean egiten badute verba, euskaldun berriak ez dira inoiz euskaldun izango. Eta eskerrak eman berria lotsarazten ez dutenean.

            Hasieran esan dudadez nik nire zergaitia ba neukan ere: “Dakitenek maiz bere hitzak eta gramatika aldatzen dituztelako”. Euskara ikasteari usten badiozu askotan gauzak ez dira berdinak itzultzerakoan. Eta hori euskera dena baina zailagoa egiten du.

          Datorren 23an hasiko da Euskaraldia, euskera etxetik ateratzeko, kalean kuadrilako supereuskaldunjakintsuekin hitzegiteko eta dakizun moduan botatzeko. Denon artea euskera egiteko.

            Amaitzeko bi gauza. Lehenengoa, esaldi famatuaren sortzailearen izena esatea: Joxean Artze. Eta bigarrena, Euskaltzaindiak, goiko testuan zergatiken ordez zergaitik erabitzeagaitik, bronka ez botatzea.

Euskañola, euskinglisa eta esperantoa euskal dantzan

            Joan den azaroaren 10ean Jose Moreno gudariak 100 urte bete zituen. Atzo insitituzioak eta herritarrak Portugaleten Elai Alaik antolatu zion omenaldian batu ginen bere bizitzan zehar Euzkadiren alde egindako lana eskertzeko. Hantxe, euripean zoritxarrez, ikusi genuen Portugaleteko Ezpatadantza, orain dela bi urte Elai Alai berak estrenatu zuen dantza XIX. mendean Portugaleten zegoen tradizio bat errekuperatzetzo eta etorkizunean mantentzeko asmoz.

            Nire ustez, XIX. mendean Portugaleteko Ezpatadantzari eta beste tzadidizio batzuei gertatu zaiena euskal dantza tradizionalari gerta dakioke ere euskera zaindu dugun moduan zaintzen ez badugu. Bizi garen munduan berriztapena hitz magiko bat da eta Euzkadin dantzari dagokionez berriztatzaile asko daude euskal dantza tradizionalean erabiltzen diran pausuak eta soinuak erabiltzen. Baina, nahiz eta bere lekua gero eta gehiagotan bete, euskal intituzioen laguntzari esker ere, emaitza ez da euskal dantza tradizionala izaten askotan, agian euskal dantza bai, baina batzutan ezta hori ere.

            Sareetan ikusi ahal izan dugu dantzari bat aurreskua dantzatzen eta bere alboan beste bat, andaluziarrez jantzita, flamenkoa dantzatzen musika berarekin Hizkuntzataz hitz egingo bagenu euskañol deituko genioke dudarik gabe, Beste batzuk “euskinglisean” dantzatzea nahiago dute ba flamenkoren ordez zeltarren musika edo pausuak erabiltzen baitdituzte. Eta dantza munduan “esperantoa” badago ere: Irlandan hasitako tradizio eta dantza nahasketa  beste nazio batzuetan, Euzkadin barne, egiten ari da eta antzeko arropa edo pausuak erabiltzen dira nahiz eta musikariek muñeira, polka edo zotzikoren bat jo.

            Egunkarietan zein telebistan euskal talde batzuk, munduan zehar eta arrakastaz, haien ikuskizunak eskaintzen  ikus dezakegu eta hori oso ondo dago. Baina ezin dugu tradizionala dela esan bai musika eta bai pausuak lan konkretu baterako sotzen dituztenean. Hori egiten badugu urte askotan zehar jende askok gure tradiziozko dantzak berreskuratzeko egin duen lana pikutara joan daiteke denbora gutxi barru. Defenda dezagun euskal dantza tradizionala Morenok Euzkadi egiten duten gauzak bere bizitzan zehar defendatu dituen bezala!

Hauteskundealdia

Egunkarietan nabaritzen da. Susana Diazek Andaluziako hauteskudetara datorren abenduaren 2rako  deitu du, inork ez daki Pedro Sanchezek noiz egingo duen gauza bera Estatuan, baina Estatuko alderdi politiko guztiak kanpainan daude. Eskuinekoak are gehiago. Nabarmena da Katalunia edo Altsasuari buruz hitz egiten danean.

            Baina, nire ustez, gai honetan Estatua ez dago bakarrik, Azken asteetan PSOEk Euzkadin egindako ekintza batzuk bere hauteskundetarako kanpaina hasi dela adierazten dituzte. Fraga Palomares gaiarekin NODOn agertu zenetik, inoiz ez da ikusi Ministroren bat publizitate kanpaina baten agertzen.  Sailbururen bat are gutxiago. Ezta Rosa Diez bera “Ven y cuéntalo” kanpainarekin ere. Baina Retortillo bai, Retortillo ausartu da eta telebistan ikus dezakegu hurbileko merkataritza balioan jarri “Gauza txikien superbotereak aktibatu” lemapean zuzentzen duen Sailak antolatu duen kanpainan.

            Boterea da huteskundetan bilatzen dena, txikia edo handia herriak erabakitzen du, bere botoarekin. Baina egun berezi hori heldu arte alderdiek nork agintzen duen erakusteko ulertezinezko erabakiak hartzen dituzte batzuetan. Hori da Barakaldon PSOEren udal taldeak egindakoa. Hurrengo urterako udal tasari buruzko EAJrekin akordio lortu eta dagokion batzodean baiezko botoa eman ondoren ezetz bozkatu zuen azken momentuan  Osoko Bilkuran. Erabaki honek udal gobernutik PSOE ateratzen du eta alkatetza berreskuratzeko guda hasteko aske uzten dio. Politikaren alde gogorra eta ulertezina.

Baina bai politikan bai gizarte orokorrean atseginezko momentuak badaude ere eta baten aurrean gaude. Datorren 23an hasiko da Euskaraldia, euskera erabilera bultzatzeko kanpaina, eta aste hauetan ikus dezakegu erakunde ezberdin batzuk kanpainaren alde daudela erakusten. Alderdi politikoak ere agertu dira komunikabide guztietan bere euskarria emanez eta ez abertzaleak bakarrik, PSOEk ere azaldu du berea. Dirudienez abestiak esaten duena jende askok bete nahi du: euskara dela euskaldun egiten gaituena. Pena bat da beste esaldi famatu bat (euskaldunen hitza) ez betetzea eta hateskundeak dira adibideren bat: maiz esaten da “bai” gero "ez" egiteko.

Casado: Benetazko burugabekeria.

Ezin da hitz gutxietan hainbeste ezjakintasun erakutsi. “PSOEk gaztelania eta euskera Errioxan parekatzea”, “Nafarroa osoa euskalduna izatea, bere ikurrak eta hartzen”, “Politikari batek ez dit niri esaten zein eskolatara bidali behar ditudan nire seme-alabak”. Hiru esaldi hauek burugabekeriak dira Casadorentzat. “Nik erabakiko dut, zein eskoletara bidaliko ditut, zergak ordaintzen ditut eta”. Beste esaldi “polit bat”.

Almerian asteartean esandako lau esaldiek, Casadori kultur pixka bat falta zaiola erakutsten dizkigute. Entzun diedan lez, PSOEk ez du Errioxan euskera eta gaztelania parekatzen nahi, baizik eta euskeraz idatzitako lehen agiriak Errioxan aurkitu zituztela (hor bai euskera eta gaztelania parekatuak daudela) eta hantxe, San Millan de la Cogollan, daudela balorean jartzea. Ez dakit Cosadok horretaz berririk daukan edo bere semealabak eramango dituen eskolatan irakatsiko dituzten. Berak orain dela gutxi erakutsi zigun bere ikasketan inoiz ez zuela entzun “lingua navarrorum”ena. Agian kurtso hori baliozkotu zioten ere.

Eta ez, zergak ordaintzea ez digute ezer aukeratzeko eskubiderik ematen. Eskubideak legeetatik datoz eta zergak aberastasuna banatzeko erabiltzen dira. Badakit hori eskuineko politikari bati irakasten zaila dela. Beharbada horregaitik pentsatzen du hizkuntzak aberastasun bat direla: aberatsek erabakitzeko nork ikas daitezke eta zein erabil daitezkeen.

Ni euskera eta edozein hizkuntzaren ezaguera edonori zabaltzeko alde nago. Ezkertia naizelako izango al da?  Agian.

Euskaraldia

Blog hau zabaldu nuenetik ez dut  euskera erabili. Bere izena “Beste ikuspututik” euskerak jarri nuen, bai, eta lehenengo artikuluan “Kaixo Guztioi” euskera erabili nuen ere, baina hortik hona ez dut kaixo, ez agur, ezta eskerrik askoren bat ere euskeraz idatzi.

 

Joan den asteartean Euskaraldia kanpainerako “Belarriprest” izatea erabaki nuen, baina momentu berean Facebooken beste konpromisu bat hartu nuen neure buruarekin: Euskaraldia kanpaina amaitu arte euskeraz lerro batzuk idazten sailatu. Eta konpromisu hori blogera ere ekarri nahi dut.

Horregaitik datozen egunetan blog honetan nire iritzia euskeraz irakurri ahalko duzue. Niretzat eulkaltegira itzultzea bezalakoa izango da nire euskera hobetzeko nahian, eta segurazki artikuluak erderaz baino laburragoak izango dira. Horrela, agian, irakurleak gutxiago aspertuko ditut.

Dena dela sartuko ditudan akatzengaitik parkamenak eskatzatzen dizkizuet..